Prawo autorskie obejmuje dzieło już od chwili jego stworzenia. Nie potrzebujemy do tego żadnych dodatkowych formularzy, zgłoszeń, czy szczególnych procedur. Dzieło powstaje i prawo autorskie po prostu …działa! A co dzieje się wcześniej? W końcu od inspiracji, do stworzenia dzieła może minąć sporo czasu. Wtedy dzieło jest jedynie pomysłem… I tutaj pojawia się pytanie: Czy prawo chroni również pomysły i idee?
Pomysł, a jego materializacja
Prawo autorskie chroni utwór. Utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Istotne jest jednak aby utwór został w jakikolwiek sposób zmaterializowany, namacalny.
Art. 1 ust. 2 ustawy o prawie autorskim:
„W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory:
1) wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);
2) plastyczne;
3) fotograficzne;
4) lutnicze;
5) wzornictwa przemysłowego;
6) architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne;
7) muzyczne i słowno-muzyczne;
8) sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne;
9) audiowizualne (w tym filmowe).”
Ta regulacja określa poszczególne efekty pracy artystów, które automatycznie zostają objęte prawem autorskim.
Pomysł, idea – czy prawo o nich wspomina?
Już w art. 1 ustawy o prawie autorskim otrzymujemy podstawowe informacje dotyczące ochrony prawnej utworu. Ustawa określa, że utwór jest chroniony od chwili jego ustalenia, nawet jeśli nie jest skończony. Co jednak w przypadku samego pomysłu?
Art. 1 ust. 2[1] ustawy o prawie autorskim:
„Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.”
Prawo mówi wprost, że idee – pomysły nie podlegają ochronie prawnoautorskiej. Oznacza to, że (niestety) wykorzystanie cudzego, niezmaterializowanego, pomysłu nie będzie stanowić naruszenia, tym samym, właściciel oryginalnego pomysłu nie uzyska odszkodowania z tytułu naruszenia jego praw, nie będzie mógł nawet żądać zaprzestania naruszeń.
Dlaczego tak jest?
To proste – efektów jednego pomysłu może być wiele. Realizacja pomysłu, idei w zależności od twórcy może być skrajnie różna.
Ograniczenie możliwości korzystania z danego pomysłu ograniczyłaby znacznie możliwość rozwoju twórców. W efekcie możliwości twórcze w ogólnym rozumieniu byłyby bardzo wąskie, wręcz zerowe. Możliwość zastrzeżenia samego pomysłu oznaczałaby monopolizację utworów danego rodzaju. Tylko jeden fotograf mógłby wykonywać zdjęcia kotów w czapkach, tylko jeden rzeźbiarz tworzyłby rzeźby przedstawiające słonie z trąbą w górze i tak dalej.
Czy mogę zastrzec pomysł?
Niestety, zgodnie z przepisami prawa autorskiego pomysły same w sobie nie mogą być zastrzeżone. Nie podlegają one ochronie prawa autorskiego.
Nawet jeśli idea dotyczyłaby (na przykład) opracowanej w innowacyjny sposób metody nauczania – prawo nie będzie chroniło tej idei samej w sobie. Istnieje natomiast możliwość zastrzeżenia choćby specjalnie stworzonych materiałów naukowych – podręczników, czy dodatków do nauki, na przykład zabawek. Jeśli taki „zestaw” do nauki faktycznie jest mocno innowacyjny i w sposób znaczny odznacza się od już znanych metod nauczania – wtedy cały, „zmaterializowany” kompleks tworzący formę nauczania faktycznie mógłby zostać zastrzeżony.
W takiej sytuacji „stworzenie” jednakowego modelu nauczania byłoby naruszeniem prawa.
A skoro od inspiracji do pomysłu jeden krok… może czas przypomnieć sobie nasz ostatni artykuł o tym jak odróżnić inspirację od plagiatu?
Przeczytasz o tym TUTAJ [INSPIRACJA, A PLAGIAT]
Chcesz wiedzieć więcej o prawie autorskim, legalnej sztuce, o tym jak chronić się przed plagiatem? Przejdź do naszego BLOGA.