„Autor sprzedaje wszystkie prawa autorskie do dzieła.” Taki zapis można znaleźć w wielu umowach sprzedaży dzieł… Czy słusznie? Mogłoby się wydawać, że samo zawarcie umowy sprzedaży dzieła jest wystarczającym dochowaniem formalności. Umowa powinna mieć też odpowiednią treść. Powinna odpowiednio zabezpieczać interes artysty, a przy tym być zgodna z prawem. Co prawo mówi o zapisach związanych ze sprzedażą praw autorskich?…

Umowy można kształtować dowolnie

Zgodnie z polskim prawem, co do zasady, treść umów może być kreowana dowolnie. Ograniczeniem w tej kwestii jest… samo prawo. A właściwie jego ramy. Oznacza to, że treść umowy, owszem, może być zgodna z naszymi indywidualnymi ustaleniami, ale nie może być sprzeczna z prawem.

Jeżeli planujesz sprzedać swoje dzieło, prawidłowym krokiem jest przygotowanie uprzednio odpowiedniej umowy sprzedaży. Jej treść, czy obszerność zależy od Twojej woli. Umowa może być bardzo prosta i regulować jedynie kwestie jak na przykład cena i metoda płatności. Warto jednak pamietać, że sprzedaż dzieła nie jest taka prosta.

Klasyczne umowy sprzedaży określają w pierwszej kolejności przedmiot umowy. Jeśli przedmiotem sprzedaży jest mebel, sprzęt specjalistyczny, czy samochód sprawa jest prosta. Sprzedając samochód sprzedawca po zawarciu umowy przestaje być jego właścicielem, natomiast nabywca nabywa to prawo. Samochód fizycznie zostaje wydany nabywcy i sprawa zostaje zamknięta. 

Podobnie można podejść do sprzedaży obrazu. Artysta obraz sprzedaje, więc zobowiązuje się fizycznie wydać go nabywcy. Nabywca po zapłaceniu ceny obraz zabiera ze sobą… A co z prawami autorskimi? W końcu sam utwór to nie tylko fizyczny, namacalny efekt pracy artysty. Z utworem związane są również prawa autorskie. To właśnie kwestia przeniesienia praw autorskich jest w przypadku umowy sprzedaży dzieła istotna.

Zapis o sprzedaży praw autorskich sprzeczny z prawem?

Na wielu stronach, czy forach internetowych można znaleźć wzory umów sprzedaży dzieła. Korzystanie z gotowych wzorów nie jest błędem. Warto jednak mieć świadomość, że część z nich może zawierać zapisy niezgodne z prawem. To samo dotyczy wielu umów, które znalazły się już w obrocie prawnym. Mowa tutaj o umowach czy wzorach umów zawierających zapis:

„Autor zobowiązuje się przenieść na nabywcę dzieła wszystkie prawa autorskie.”

Zapis przenoszący na nabywcę dzieła wszystkich praw autorskich jest niezgodny z prawem. Dlaczego? Wynika to z podstaw praw autorskich, które dzielą się na prawa osobiste i majątkowe. Prawa majątkowe jak najbardziej można zbyć, natomiast prawa autorskie osobiste są niezbywalne. Niniejsza reguła nie znajduje wyjątków. Autorskie prawa osobiste dotyczą nierozerwalnej więzi twórcy z autorem. Twórca dzieła nie może zbyć, przekazać, czy zapisać autorskich praw osobistych. Nie wygasają one również z upływem czasu. 

Gdyby zapis o przeniesieniu na nabywcę wszystkich praw autorskich miał być stosowany oznaczałoby to, że nabywca mógłby informować, że jest autorem dzieła. Taką możliwość jasno wykluczają przepisy prawa autorskiego.

Czy sprzedając dzieło sprzedaję prawa autorskie?

Autorskie prawa osobiste są niezbywalne, stąd wyłączenie możliwości zawarcia w umówię sprzedaży dzieła zapisu o przeniesieniu na nabywcę wszystkich praw autorskich. Ale uwaga! 

W umowie sprzedaży można jednak zawrzeć zapis o przeniesieniu na nabywcę autorskich praw majątkowych. Jeżeli taki zapis nie znajdzie się w umowie sprzedaży utworu – wtedy zarówno autorskie prawa osobiste, jak i autorskie prawa majątkowe zostaną przy autorze. 

Zgodnie z prawem autorskim przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do utworu. Co więcej przejście autorskich praw majątkowych nie powoduje przeniesienia na nabywcę własności egzemplarza utworu.

Powyższe może pomóc zrozumieć fakt, że prawa autorskie (majątkowe), a sam egzemplarz utworu to dwie odrębne kwestie i jeżeli w odpowiedni sposób nie uregulujemy ich przeniesienia w umówię, to kto powinien faktycznie władać samym dziełem i związanymi z nim autorskimi prawami majątkowymi może stanowić podstawę sporu. 

Jaki zapis powinien znaleźć się w umowie sprzedaży dzieła?

Autorskie prawa majątkowe mogą zostać przeniesione na nabywcę dzieła. W tym celu należy zawrzeć umowę o przeniesieniu praw autorskich. Warto jednak pamiętać, że sam zapis w umowie o „przeniesieniu wszystkich autorskich praw majątkowych do dzieła” nie wystarczy. 

Sprzedając dzieło i przenosząc na nabywcę prawa majątkowe istotne aby określić tak zwane pola eksploatacji dzieła. Ważne żeby zrobić to w sposób jak najbardziej precyzyjny. Jest to zadanie szczególnie istotne dla nabywcy dzieła. W tym miejscu warto posłużyć się przykładem.

Załóżmy, że w umowie o przeniesieniu praw autorskich do obrazu „Róża” wskazano, że nabywca może:

1. wynajmować utwór, 
2. zwielokrotniać go, 
3. sprzedawać kopie cyfrowe i drukowane utworu.

Nabywca bowiem uznał, że takie gospodarowanie utworem przyniesie mu ogromne zyski. Po jakimś czasie nabywca decyduje się wynająć ogromną sale i zorganizować wystawę. Wystawiony zostaje między innymi obraz „Róża”. Takie działanie jest niezgodne z prawem. Dlaczego? Ponieważ w umowie o przeniesieniu praw autorskich do obrazu „Róża” nie określono uprawnienia nabywcy do wystawianiu obrazu. Takie uprawnienie zatem pozostało przy twórcy dzieła. W tej sytuacji naruszone zostały prawa autorskie twórcy obrazu „Róża”.

Wskazany przykład pokazuje jak istotne jest dokładne przeanalizowanie treści umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych. 

Jeśli nie wiesz jak skonstruować umowę sprzedaży, nie masz pewności jak powinna wyglądać umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych, bądź chcesz po prostu dowiedzieć się jak działać legalnie jako artysta – przejdź do zakładki KONTAKT.